ზმნისწინი ჰქვია ზმნის წინა ნაწილს, რომელიც თავში დაერთვის ზმნას და უცვლის მას გრამატიკულ ან ლექსიკურ მნიშვნელობას.
თანამედროვე ქართულში 16 ზმნისწინია. მათგან რვა ერთმარცვლიანია, რვა ორმარცვლიანი.
ერთმარცვლიანი ზმნისწინებია: მი-, მო-, ა-, და-, ჩა-, შე-, გა-, წა-.
ორმარცვლიანი ზმნისწინებია: ამო-, ჩამო-, შემო-, გამო-, გადა-, გადმო-, წამო-, მიმო-.
ზოგიერთი ზმნისწინი გამოიყენება ძველი ფორმითაც, ასეთებია: აღ-, აღმო-, შთა-, შთამო-, წარ-, წარმო-, გარდა-, გარდამო-.
ზმნისწინების ძველი ფორმები შემორჩენილია სახელზმნებში (საწყისებსა და მიმღეობებში) და ბევრ შემთხვევაში ზმნისწინთა ახალი ფორმით არც გვხვდება: აღმოჩენა, აღმომჩენი, აღწერა, აღწერილი, განდგომა, განდგომილი, განდევნა, განდევნილი, შთაბეჭდილება, შთაგონება, შთამომავლობა, წარმოშობა, წარდგენა, წარდგენილი, წარსული და სხვა.
ზმნისწინების ძველი და ახალი ფორმების გამოყენების თვალსაზრისით, ზმნები შეიძლება სამ ჯგუფად დავყოთ:
- ზმნები, რომლებიც მხოლოდ ძველი ფორმის ზმნისწინებს დაირთავს: განაგებს, განკურნავს, განსაზღვრავს, განიხილავს, აღძრავს, წარმოშობს, წარმოქმნის, წარმოთქვამს.
- ზმნები, რომლებთანაც ზმნისწინების ძველი და ახალი სახეობა პარალელურად გამოიყენება: განასხვავებს და გაასხვავებს, განაზოგადებს და გააზოგადებს, გაათავისუფლებს და განათავისუფლებს (იშვიათად), აღიმაღლებს და აიმაღლებს. ასეთ შემთხვევაში ორივე ფორმა მართებულია.
- ზმნები, რომლებსაც დაერთვის ზმნისწინთა როგორც ძველი, ისე ახალი ფორმა, მაგრამ განსხვავებული მნიშვნელობა აქვს: განაახლებს (მუშაობას) და გააახლებს (ტანსაცმელს), განადიდებს (ადამიანს) და გაადიდებს (ოთახს), აღიზრდება (ბავშვი) და აიზრდება (მცენარე), განწმენდს (სულს) და გაწმენდს (ოთახს), აღმოაჩენს (იდეას, ნივთს…) და ამოაჩენს (ყლორტებს)…
- არასწორი იქნება: განწმენდს იატაკს, აღზრდის მცენარეს, განადიდებს სახლს.
ხშირად არასწორად იყენებენ ძველი ფორმის ზმნისწინიან ზმნებს (აღ-, წარ-, გან-). ზმნებსა და სახელზმნებში დაუშვებელია ზმნისწინის გათიშვა პირის ნიშნებითა თუ სხვა თავსართებით. არ შეიძლება ზმნისწინის თანხმოვნის გააზრება ზმნის ფუძის ნაწილად.
მართებულია: აღვნიშნავ, აღნიშნავს (აღსანიშნავი, აღუნიშვნელი), განვასხვავებ/ ვასხვავებ (განმასხვავებელი, განუსხვავებელი), წარვადგენ, წარვუდგენ და სხვ.
არამართებულია: ავღნიშნავ, ასაღნიშნი, აუღნიშნავი, ავღწერ, ღწერს, ნკურნავს, ვანსხვავებ, გავანსხვავებ, გასანსხვავებელი, გაუნსხვავებელი, ვარდგებ, ვურდგენ და სხვ.
- შენიშვნა: აღ– ზმნისწინის ღ თანხმოვანი ზმნის ფუძის ნაწილად მხოლოდ ორ ზმნაში მოიაზრება: აღიარება და აღორძინება.
მართებულია: ვაღიარებ, მაღიარებს, გვაღიარებს, მაღიარებელი, ასაღიარებელი, აუღიარებელი (და არა აღვიარებ, აღმიარებს, აღგიარებს…); ააღორძინებს, ამაღორძინებს, აგვაღორძინებს, ამაღორძინებელი, აუღორძინებელი, ასაღორძინებელი (და არა აღაორძინებს, აღმაორძინებს, აღმაორძინებელი…).
